آسیب های نخاعی که باعث نقص عملکرد اندام تحتانی می شوند، معمولا افراد معلول را نیازمند استفاده از ویلچر می کنند. این مسئله موجب پرکاری اندام فوقانی شده و فشار زیادی را به عضلات و مفاصل شانه وارد می آورد. بسیاری از ویلچرسواران، درد در اندام فوقانی را تجربه کرده اند که در تداخل با فعالیت های روزانه بوده است. از جمله هنگامی که خودشان ويلچر را می رانند، هنگام رانندگی، لباس پوشیدن و جابه جایی، بسیاری از آنها به علت درد در اندام فوقانی خود به ویژه شانه، رانش ویلچر توسط خودشان را متوقف ساخته و از افراد دیگر برای رانش ويلچر دعوت به عمل می آورند و لذا برای رهاشدن از فشار، ناتوان می شوند. ضعف شانه و نیروی جاذبه زمین اغلب موجب افزایش کایفوز سينه ای هنگام نشستن و به جلو راندن ویلچر می شود. در وضعیت بدنی نشسته به دلیل پروتراکشن کتف و چرخش داخلی بازو، احتمالا حرکت شانه در طول استفاده ساعد بیشتر در معرض خطر باشد. درد ناشی از سندرم گیرافتادگی شانه علاوه بر پایین آوردن کیفیت زندگی کاربر ویلچر، زندگی مستقل او را نیز به مخاطره میاندازد. به همین دلیل درمان سندرم گیرافتادگی و درد ناشی از آن مورد توجه محققان بوده است.
در تحقیق حاضر برای تشخیص شدت کلی درد شانه از مقیاس بصری درد و برای تعیین شدت درد هنگام انجام فعالیت های روزانه در یک هفته گذشته، از شاخص درد شانه کاربران ویلچر استفاده شد. مقیاس بصری درد (VAS) مقیاسی تک بعدی برای سنجش شدت درد است. در واقع، VAS مقیاسی تک آیتمی و پیوسته است که از یک خط ۱۰ سانتی متری عمودی یا افقی تشکیل می شود. هر قسمت آن نشان دهنده محدوده ای از علائم آسیب است. محدوده مقیاس بصری درد برای تعیین شدت درد از صفر (بدون درد) تا ۱۰ (درد غیرقابل تحمل) می باشد. برنامه تمرینی در تحقیق به شرح زیر است:
هفته اول: حرکت کششی قسمت فوقانی عضله ذوزنقه ای مددجو روی صندلی چرخ دار خود در وضعیت ثابت بنشیند، با یک دست خود دسته صندلی چرخ دارش را بگیرد دست دیگر خود را در راستای بدنش حرکت دهد و سعی کند گوش سمت مقابل را لمس کند. در طول این حرکت کششی از چرخش سر خودداری کند این حرکت عينا برای شانه دیگر نیز قابل اجرا است ).
هفته دوم: حرکت کششی عضله سینه ای مددجو در وضعیت مناسب روی صندلی چرخدارش در بین چهارچوب درب قرار بگیرد، بازوی خود را به صورتی که آرنجش کمتر از ۹۰ درجه زاویه داشته باشد روی چهارچوب درب قرار دهد و با دست دیگر خود به آهستگی صندلی چرخدارش را به سمت دیگر چهارچوب درب بچرخاند این حرکت عينا برای شانه دیگر نیز قابل اجرا است).
هفته سوم: حرکت کششی سربلند عضله دوسر ا مددجو روی صندلی چرخدارش در بین چهارچوب درب قرار بگیرد بازوی خود را از بدنش دور کرده و ساعد خود را بر چهارچوب درب قرار دهد و به آهستگی صندلی چرخدارش را به سمت دیگر چهارچوب بچرخاند این نکته مهم است که مددجو حین کشش در ناحیه کتف خود، فشار و انقباض به سمت پایین را حفظ نماید این حرکت عینا برای شانه دیگر نیز قابل اجرا است.
هفته چهارم: حرکت کششی خلفي شانه مددجو به صورت درازکش روی سطحی صاف بخوابد و بالشی را در زیر یک کتف قرار دهد. با یکی از دستان خود آرنج دست دیگر خود را بگیرد و به آرامی آرنج دستش را به سمت مخالف بکشد مددجو باید در حین کشش، کتف خود را در حالت ثابت نگه داشته و از جداشدن آن از سطح بالش ممانعت کند. (این حرکت عینا برای شانه دیگر نیز قابل اجرا است.
هفته پنجم: حرکت قدرتی قسمت میانی و تحتانی عضله ذوزنقه ای مددجو در وضعیت مناسب روی صندلی چرخدارش بنشیند و به آهستگی بازوهای خود را به سمت بیرون صندلی خود بچرخاند، سپس شانه های خود را به قسمت پایین و به سمت یکدیگر فشار دهد.
هفته ششم: حرکت قدرتی قسمت میانی و تحتانی عضله ذوزنقه ای مددجو روی تخت یا سطح صافی به پشت دراز بکشد و بازوهای خود را تقريبا ۴۵درجه از خود دور کند و شانه های خود را به آرامی به سمت سطح صاف بفشارد. به طوری که کتف ها تا حد امکان به یکدیگر نزدیک شوند و در حین انجام این عمل بازوهای خود را به سطحی که روی آن دراز کشیده است فشاردهد.
هفته هفتم: حرکت قدرتی عضله دندانهای قدامی مددجو کمربندی را به پشت صندلی چرخدارش وصل کند، سپس کمربند را با دستان خود بگیرد و دستانش را به سمت بالا و جلو فشار دهد.
هفته هشتم: حرکت قدرتی قسمت خارجی شانه مددجو در وضعیت مناسب روی صندلی چرخ دارش بنشیند و حوله ای را در بین تنه و هریک از بازوهای خود قرار دهد. در حالی که مفاصل آرنج را در زاویه ۹۰ درجه خم نگه داشته است ، کمربند کشی را در دستان خود گرفته و دستان خود را به آرامی از یکدیگر دور کند و کتفها را به سمت پایین و یکدیگر فشار دهد.
در نتیجه تحقییق آمده است، کسانی که در تأمین اقدامات سلامتی گام برمی دارند موظف به ارائه راهکارهایی هستند که امکان پیشگیری یا کاهش مشکلات کاربران ویلچر را با کمترین هزینه فراهم آورد. پروتکل درمانی حاضر شناخت ما را نسبت به راهکارهای مطلوب درمان سندرم گیر افتادگی و انتخاب روش های درمانی مؤثرتر و کم هزینه تر افزایش می دهد. یافته های پژوهش حاضر از نتایج گزارش شده در مطالعات پیشین مبنی بر شیوع بالای سندرم گیر افتادگی در میان کاربران ویلچر و تأثیر این سندرم بر عملکرد اندام فوقانی، حمایت می نماید. با توجه به آنچه در پرسشنامه های «مقیاس بصری درد» و «شاخص درد شانه کاربران ویلچر» به ثبت رسید، در نتیجه برنامه تمرینی حاضر، شدت درد شانه به طور معناداری کاهش یافت که حاکی از ایمن و مؤثر بودن این روش است.
منبع: پایگاه مجلات تخصصی نور
پیشنهاد مهام ویلچر:
[display-posts category=”articles” posts_per_page=”10″]