معلولیت از واقعیات تلخ و دیر آشنا است که احتمالا قدمتی به طول حیات انسان دارد. شبح معلولیت در آسمان سلامت هر انسانی همواره سایه انداز حوادث غير قابل پیش بینی و بلایای ارضی و سماوی همچون زلزله، سیل و سوانح جانگداز چون جنگ و بیماری این تهدیدات را شدیدتر و قربانیان این تراژدی را افزایش می دهد. افراد مختلف به دلایل بی شماری به معلولیت های جدی دچار می شوند، به طوری که معلولان حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از جمعیت کل جهان را تشکیل میدهند. نتایج پژوهش های صورت گرفته نیز بیانگر آن است که معلولان در کشورهای مختلف و در مقایسه با سایر افراد جامعه، امکانات اولیه زندگی مانند بهداشت، مسکن، آموزش و شغل مناسب ندارند. در کشور ما، تاکنون پژوهش نظام مندی درباره کار آفرینی معلولان صورت نگرفته است. در نتیجه، سیاستگذاران آموزش معلولان از شایستگی ها و نیازهای معلولان کشورمان برای کار آفرین شدن و نیز آموزش کار آفرینی آگاهی ندارند. پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه شایستگی های کار آفرینانه مورد نیاز معلولان جسمی- حرکتی چیست؟
سانچز (۲۰۱۰) شایستگی را به عنوان مجموعه ای از دانش، خصوصیات، نگرش ها و مهارت های مرتبط به هم تعریف می کند که تأثیر زیادی بر شغل می گذارند و با عملکرد افراد در کار همبستگی دارند. وی معتقد است شایستگی ها را می توان با استانداردهای قابل قبول ارزیابی کرد و از طریق آموزش و توسعه بهبود بخشید. رودیگز (۲۰۰۷) شایستگی را الگویی قابل اندازه گیری از دانش، مهارت، توانایی، رفتار و ویژگی هایی تعریف کرده است که یک فرد برای انجام موفق وظایف شغلی خود به آن نیاز دارد. مفهوم شایستگی کارآفرینانه راه اندازی و مدیریت کسب و کار در محیطی که با پیشرفت فناوری به سرعت تغییر می کند، بسیار پیچیده است. از این رو، کارآفرین باید با عوامل محیطی ای مقابله کند که او را به ارتقای شایستگی هایش در ابعاد مختلف فکری، نگرشی، رفتاری، فنی و مدیریتی مجبور می کند. در نتیجه، کار آفرینان در زمینه گسترش شایستگی ها- که موجب موفقیت در تلاش های کار آفرینی آنان می شود – با چالشی دائمی رو به رو هستند.
کشور ایران حدود ۵۰۰ هزار نفر معلولین قابل رؤیت دارد که برای ایجاد زمینه های لازم برای زندگی و ورود آنها به عرصه های حیات اجتماعی و دادن نقش متناسب در روند توسعه جامعه و محقق ساختن پایگاه اجتماعی برای آنها، به منظور حفظ کرامت انسانی و احساس مفید و مؤثر بودن در فرایند هستی اجتماعی جامعه، نیاز به سیاستگذاریها و برنامه ریزیهای علمی و پژوهشهای ژرفانگر می باشد تا بتوان برای زیر پوشش قرار دادن آنها به سطح استانداردهای جهانی دست یافت. از اولین کوششهایی که در جهت شناخت جامعه معلولین در ایران به عمل آمده، آمارگیری از معلولین جسمی قابل رؤیت ضمن انجام سرشماری عمومی تفوس و مسکن سال ۱۳۵۵ بوده است. در این سرشماری اطلاعاتی در زمینه توزيع جسمی و سنی، ازدواج و فعالیت اقتصادی معلولین جمع آوری شده است. در سرشماری سال ۱۳۶۵ علاوه بر اطلاعات قبلی، اطلاعاتی پیرامون نوع معلولیت و عمل آن در رابطه با کلیه اعضاء خانوار و نیز در رابطه با ویژگیهای خانوار مطرح گردیده است. براساس سرشماری سال ۱۳۶۵ تعداد کل معلولین ۴۵۳۰۹۰ نفر اعلام شده که از این عده ۵۳۲۹ نفر مرد و ۱۶۷۷۵۱ نفر زن بوده اند.
اشتغال، فعالیتی دائمی است که به تونید کالا و خدمات منجر می شود و برای اجرای آن دستمزدی درنظر گرفته می شود. به عبارت دیگر اشتغال ترکیبی سه گانه دارد 1- بالنسبه دائمی و همیشگی است. ۲- به تولید کالا و خدمت می انجامد. ۳- دستمزدی برای آن منظور است. اشتغال افراد در سن کار و فعالیت در کشورهای در حال پیشرفت (مانند ایران) همت و افراد معلول جامعه مخصوصأ به عنوان مسئله مطرح است، زیرا اشتغال برای فرد معلول که خود را وارده و مطرود جامعه میداند دارای وجوه مختلفی است جمله:
اشتغال ارضای نیازهای جسمانی فرد معلول از طریق پول و درآمد است. کار کردن وسیله ارتباط معلول با اجتماع است.
معلولان با توجه به توانمندی هایشان می توانند مانند افراد سالم در پیاری از مشاغل فعالیت کنند. یکی از رایج ترین و انعطاف پذیر ترین روش های اشتغال و به کار گیری معلولان خوداشتغالی است. در این اشتغال، معلولان متناسب با توانایی ها و علاقه خود کاری مولد انجام می دهند، کالایی را تولید می کنند یا خدماتی را ارائه می دهند (علاء فر، ۱۳۷۶)، در خوداشتغالی استقلال شایان توجهی در ساعت و نحوه کار وجود دارد و دامنه فعالیت بسیار گسترده است و انجام آن در همه مکان ها امکان پذیر است. ممنين، بسیاری از معلولان به دلیل رویارویی با محدودیت های فراوان هنگام جست و جو برای یافتن کسب و کار سنتی، به کار آفرینی روی می آورند. این موانع ممکن است از نبود تسهیلات فیزیکی در محیط کار یا نیاز به برنامه ای انعطاف پذير ناشی شود. با وجود این محدودیت های کاری، معلولان به فرصت هایی برای پیگیری شغل و کارآفرینی نیاز دارند بنابر این، خوداشتغالی می تواند در آمدی مستمر برای معلولان و به طور ویژه برای افراد با معلولیت شدید باشد، معلولان ممکن است خوداشتغالی را برای دستیابی به تعادل بیشتر بین وضعیت معلولیت و زندگی کاری برگزینند؛ برای مثال، شاید خوداشتغالی انعطاف پذیری بیشتری از مشاغل معمولی داشته باشد یا با توجه به وضعیت معلولیت افراد، در زمینه انتخاب ساعت های کاری، نوع کار، شرایط و محیط کاری تطابق بیشتری داشته باشد. همچنین، این سازگاری در طول زمان با تغییرات در کسب و کار با تغيير در وصیت ناتوانی فرد تعديل میشود و به كل شرکت برای عملکرد مؤثرتر کمک می کند. در نتیجه، با بررسی ادبیات شایستگی های کارآفرینانه، چارچوب های مختلف این شایستگی ها شناسایی شدند. در نهایت، چارچوب مان و همکاران (۲۰۰۲) که شش بعد اصلی شایستگی (فرمت ارتباطی، سازماندهی، مفهومی، راهبردی و تعهد) را در بر دارد، از لحاظ جامعیت و مقبولیت برتر تشخیص داده شد. ابعاد ذکر شده، چارچوب شایستگی های کارآفرینانه را در این تحقیق تشکیل می دهند.
نتیجه بحث:
برای شرایط مناسب اشتغال معلولین می توان جهانی اندیشید، یعنی از تجارب کشورهایی که سالها در این راه فعالیت کرده و به نتایج مثبتی رسیده اند استفاده کرد ولی هلی و فرهنگی، عمل کرد و این لازمه اش این است که باور کنیم معلولیت جاده بن بستی نیست، تنها کافی است با استفاده از دو عامل توانبخشی حرفه ای و ارگونومی از فراز و نشیب زندگی معلول گذشت و او را وارد عرصه حیات اجتماعی نمود.
پیشنهاد مهام ویلچر:
[display-posts category=”articles” posts_per_page=”12″]
اشتغال، فعالیتی دائمی است که به تونید کالا و خدمات منجر می شود و برای اجرای آن دستمزدی درنظر گرفته می شود. به عبارت دیگر اشتغال ترکیبی سه گانه دارد 1- بالنسبه دائمی و همیشگی است. ۲- به تولید کالا و خدمت می انجامد. ۳- دستمزدی برای آن منظور است. اشتغال افراد در سن کار و فعالیت در کشورهای در حال پیشرفت (مانند ایران) همت و افراد معلول جامعه مخصوصأ به عنوان مسئله مطرح است، زیرا اشتغال برای فرد معلول که خود را وارده و مطرود جامعه میداند دارای وجوه مختلفی است جمله:
اشتغال ارضای نیازهای جسمانی فرد معلول از طریق پول و درآمد است. کار کردن وسیله ارتباط معلول با اجتماع است.
معلولان با توجه به توانمندی هایشان می توانند مانند افراد سالم در پیاری از مشاغل فعالیت کنند. یکی از رایج ترین و انعطاف پذیر ترین روش های اشتغال و به کار گیری معلولان خوداشتغالی است. در این اشتغال، معلولان متناسب با توانایی ها و علاقه خود کاری مولد انجام می دهند، کالایی را تولید می کنند یا خدماتی را ارائه می دهند (علاء فر، ۱۳۷۶)، در خوداشتغالی استقلال شایان توجهی در ساعت و نحوه کار وجود دارد و دامنه فعالیت بسیار گسترده است و انجام آن در همه مکان ها امکان پذیر است. ممنين، بسیاری از معلولان به دلیل رویارویی با محدودیت های فراوان هنگام جست و جو برای یافتن کسب و کار سنتی، به کار آفرینی روی می آورند. این موانع ممکن است از نبود تسهیلات فیزیکی در محیط کار یا نیاز به برنامه ای انعطاف پذير ناشی شود. با وجود این محدودیت های کاری، معلولان به فرصت هایی برای پیگیری شغل و کارآفرینی نیاز دارند بنابر این، خوداشتغالی می تواند در آمدی مستمر برای معلولان و به طور ویژه برای افراد با معلولیت شدید باشد، معلولان ممکن است خوداشتغالی را برای دستیابی به تعادل بیشتر بین وضعیت معلولیت و زندگی کاری برگزینند؛ برای مثال، شاید خوداشتغالی انعطاف پذیری بیشتری از مشاغل معمولی داشته باشد یا با توجه به وضعیت معلولیت افراد، در زمینه انتخاب ساعت های کاری، نوع کار، شرایط و محیط کاری تطابق بیشتری داشته باشد. همچنین، این سازگاری در طول زمان با تغییرات در کسب و کار با تغيير در وصیت ناتوانی فرد تعديل میشود و به كل شرکت برای عملکرد مؤثرتر کمک می کند. در نتیجه، با بررسی ادبیات شایستگی های کارآفرینانه، چارچوب های مختلف این شایستگی ها شناسایی شدند. در نهایت، چارچوب مان و همکاران (۲۰۰۲) که شش بعد اصلی شایستگی (فرمت ارتباطی، سازماندهی، مفهومی، راهبردی و تعهد) را در بر دارد، از لحاظ جامعیت و مقبولیت برتر تشخیص داده شد. ابعاد ذکر شده، چارچوب شایستگی های کارآفرینانه را در این تحقیق تشکیل می دهند.
نتیجه بحث:
برای شرایط مناسب اشتغال معلولین می توان جهانی اندیشید، یعنی از تجارب کشورهایی که سالها در این راه فعالیت کرده و به نتایج مثبتی رسیده اند استفاده کرد ولی هلی و فرهنگی، عمل کرد و این لازمه اش این است که باور کنیم معلولیت جاده بن بستی نیست، تنها کافی است با استفاده از دو عامل توانبخشی حرفه ای و ارگونومی از فراز و نشیب زندگی معلول گذشت و او را وارد عرصه حیات اجتماعی نمود.
پیشنهاد مهام ویلچر:
[display-posts category=”articles” posts_per_page=”12″] 
