کپسول اکسیژن چیست؟ کپسول اکسیژن (Oxygen Cylinder) در زبان عامیانه کپسول هوا، یکی از پرکاربردترین تجهیزات پزشکی خانگی و بیمارستانی است. این تجهیزات برای بیمارانی که مشکل تنفسی دارند بسیار ضروری و حیاتی است. با توجه به اینکه امروزه بیماری های زیادی ریه و دستگاه تنفس افراد را درگیر کرده و در آن اختلال ایجاد می کنند، تنها راه کمک، سیلندرهای اکسیژن است. کپسول اکسیژن تنفسی انواع مختلفی دارد. اگر با این تجهیزات آشنایی کافی ندارید و نحوه استفاده آن را نمی دانید این مقاله به همه سؤالات شما پاسخ خواهد داد.
اجزای کپسول اکسیژن
قبل از اینکه برای شما توضیح دهیم تا پس از خرید کپسول اکسیژن باید چطور از آن استفاده کنید، ابتدا باید با اجزای آن آشنا شوید. اجزای سیلندر اکسیژن در حالت کلی شامل مخزن استوانه ای شکل حاوی گاز اکسیژن در حجم های مختلف و مجموعه مانومتر می باشد. به صورت جزئی تر اجزای سیلندرهای اکسیژن عبارتند از:
- فشارسنج که فشار گاز درون کپسول را نشان می دهد
- شیر تنظیم کننده اتوماتیک که فشار اکسیژن داخل کپسول را تا قبل از مانومتر کم می کند
- جریان سنج هم نشان دهنده میزان جریان اکسیژن یا همان میزان مصرف آن برحسب لیتر در دقیقه است
- پیچ کنترل برای تنظیم مقدار اکسیژن براساس عدد جریان سنج می باشد
- شیشه حاوی آب مقطر که برای مرطوب سازی اکسیژن خالص تا قبل از رسیدن به ماسک است
کپسول اکسیژن برای سنین بالا و بیماران تنفسی
کپسول اکسیژن چگونه کار می کند؟
پس از آشنایی با اجزای مختلف این تجهیزات پزشکی، باید نحوه استفاده از کپسول اکسیژن را یاد بگیرید. اکثر کسانی که این تجهیزات را خریداری می کنند با نحوه نصب و استفاده از آنها آشنایی ندارند.
بسیاری از شما از ما پرسیده بودید که کپسول اکسیژن را چگونه وصل کنیم و از آن استفاده کنیم و اساسا چطور کار می کند؟ ما هم قصد داریم در این قسمت روش نصب و استفاده از آن را توضیح دهیم.
- دقت داشته باشید که ابتدا باید کپسول را صاف بگذارید و اگر کپسول حجیمی خریداری کرده اید روی ترالی بگذارید.
- مانومتر را به مخزن اکسیژن وصل کنید. معمولا برای نصب به آچار فرانسه نیاز دارید.
- شیشه مرطوب کننده را به مانومتر وصل کنید و تا خط تعیین شده آب مقطر یا آب جوشانده شده سرد بریزید.
- یک سر لوله پلاستیکی باید به ماسک یا کانولای بینی وصل باشد. از تا نشدن لوله مطمئن باشید.
- برای تنظیم کردن مانومتر، فلومتر یا همان جریان سنج را ببندید. سپس شیر کپسول را باز نمایید.
- در مرحله بعدی جریان سنج را تنظیم کنید. دقت کنید عدد فلومتر طبق دستور پزشک باید تنظیم شود.
- اکنون می توانید با اتصال ماسک یا کانولای بینی به بیمار، از آن استفاده کنید.
انواع کپسول اکسیژن
بسیاری از افراد تصور می کنند وقتی صحبت از سیلندر اکسیژن و نحوه استفاده از آن می شود، همان تجهیزاتی است که در بیمارستان ها و در بخش های احیا، CCU و ICU مشاهده کرده اند. اما در واقع این کپسول ها انواع مختلفی دارند که کپسول های بیمارستانی یک نوع آن به شمار می روند. البته در کنار انواع کپسول اکسیژن طبی، کپسول صنعتی نیز وجود دارند که برای صافکاری، جوشکاری و غیره استفاده می شوند.
انواع کپسول های طبی اکسیژن از لحاظ نوع حالت گاز اکسیژن داخل خود به دو نوع تقسیم می شوند:
- کپسول گاز اکسیژن فشرده: این نوع تجهیزات تنفسی حاوی گاز اکسیژن به شکل بسیار فشرده (99.5% در مقایسه با 21% جو) هستند. به همین دلیل در پاسخ به اینکه کپسول اکسیژن چند درصد اکسیژن دارد باید بگوییم غلظت آن 99.5% می رسد که با پیچ کنترل میزان آن تنظیم می شود.
- کپسول گاز اکسیژن مایع: با همان غلظت 99.5% گاز اکسیژن هستند اما با سرد شدن به مایع تبدیل شده اند. در صورتی که افراد نیاز به استفاده طولانی مدت یا دائمی از کپسول های اکسیژن داشته باشند این نوع تجهیزات به دلیل داشتن حجم بیشتر و قیمت کمتر معقول تر هستند. با این حال نیاز به تجهیزات بیشتری برای استفاده دارند و نصب آنها ساده نیست.
در دسته بندی دیگر این کپسول ها را از لحاظ حجم و سایز به گروه های مختلف تقسیم می کنند: - کپسول اکسیژن یکبار مصرف: حجم این تجهیزات بسیار کم و حدود 2 لیتر است. این کپسول ها فقط برای مواقع اضطراری که امکان شارژ مجدد برای چند ساعت وجود ندارد یا گاز داخل کپسول تمام شده و دسترسی ندارید مناسب هستند. به این تجهیزات کپسول اکسیژن جیبی هم می گویند که به دلیل حجم کم و حمل راحت آنهاست ولی عملا جیبی نیستند. مناسبترین نام برای آنها کپسول اکسیژن همراه است که البته برای حجم 2.5 لیتری هم اطلاق می گردد.
- کپسول 2.5 لیتری: این تجهیزات تنفسی هم به کپسول اکسیژن پرتابل معروف هستند چون حجم و سایز کمی دارند. از این تجهیزات برای کودکان و نوزادان، کوهنوردی و یا شرایط اورژانسی استفاده می کنند.
- کپسول 5 لیتری: این تجهیزات برای استفاده در اتومبیل یا آمبولانس استفاده می شوند. معمولا بین 3 تا 4 ساعت شارژ دارند و می توانند اکسیژن رسانی داشته باشند.
- کپسول 10 لیتری: به این نوع تجهیزات تنفسی، کپسول اکسیژن خانگی و کلینیکی هم می گویند. در صورتی که میزان مصرف اکسیژن در دقیقه بین 1 تا 2 لیتر باشد، می توانید بین 8 تا 10 ساعت به شکل پیوسته از آن استفاده نمایید.
- کپسول 20 و 40 لیتری: به این تجهیزات تنفسی، کپسول اکسیژن بیمارستانی هم می گوییم که بسته به نوع بیمار و میزان مصرف تجویز شده توسط دکتر، تا ساعت های طولانی قابل استفاده است.
در هر مورد متوجه شدید که کپسول اکسیژن چند ساعت کار می کند. قبل از اتمام کامل گاز اکسیژن نسبت به شارژ مجدد آن اقدام کنید.
نکات مهم:
1- کپسول اکسیژن با مانومتر گزینه مناسب تری برای خرید می باشد و نیازی به تهیه مجزای آن نخواهید داشت.
2- کپسول اکسیژن برای بیماران کرونایی حتما باید در حداقل حالت ممکن 10 لیتری باشد.
مزایا و معایب
مزایای استفاده از کپسول اکسیژن برای بیمارانی که مشکل تنفسی به شکل حاد یا مزمن، موقتی یا دائمی دارند بسیار حیاتی و ضروری است. در این بیماران چون عملکرد ریه ها مختل شده این تجهیزات پزشکی به آنها کمک می کنند. بسته به شدت و نوع بیماری میزان نیاز هر بیمار به این تجهیزات متفاوت است اما استفاده از آنها غیر قابل جایگزین می باشد.
آیا استفاده از کپسول اکسیژن ضرر دارد؟ استفاده از این کپسول ها در صورتی که تجویز پزشک باشد هیچ گونه ضرری نخواهد داشت. همانطور که در این مقاله گفتیم این تجهیزات برای کمک به زنده ماندن افرادی است که مشکل تنفسی دارند مخصوصا که در بیماران کرونایی بسیار حیاتی است و تا بهبودی کامل به آن نیاز دائمی دارند.
عوارض استفاده از کپسول اکسیژن زمانی بروز پیدا می کند که خودسرانه از آن استفاده کنید یا مصرف اکسیژن بالاتر از حد نیاز بیمار و بالاتر از میزان تجویزی توسط پزشک باشد. در این صورت ریه ها به استفاده از اکسیژن خالص عادت کرده (تنبلی ریه) و فرد توانایی عادی خود را برای تنفس عادی هوای پیرامون از دست خواهد داد.
حتی در برخی موارد استفاده بیش از اندازه یا خودسرانه باعث مسمومیت با گاز اکسیژن می گردد که بسیار خطرناک است. به همین دلیل چنانچه همه موارد تحت کنترل و طبق تجویز پزشک باشد هیچ خطری سلامت شما را تهدید نخواهد کرد و هیچ گونه عوارضی نخواهد داشت.
نکات ایمنی برای جلوگیری از بروز خطر
نکات ایمنی
برای استفاده از کپسول اکسیژن باید نکات ایمنی این تجهیزات تنفسی که موارد بسیار مهمی هستند را رعایت کنید که در ادامه به صورت تیتروار اشاره کرده ایم:
- در صورتی که استفاده شما بیشتر از 2 هفته باشد، باید هر 2 هفته یکبار ماسک و لوله اکسیژن شستشو داده شوند؛
- کپسول اکسیژن و روغن، الکل و تینر نباید با یکدیگر تماس داشته باشند. ضمنا از نگهداری کپسول در کنار گرمای زیاد مثل شومینه خودداری کنید.
- اگر احیانا کپسول به زمین برخورد کرد یا افتاد فورا شیر آن را ببندید هر چند معمولا محافظ برای این تجهیزات تعبیه شده است
- چنانچه احساس سردرد شدید، سرگیجه و کبودی ناخن و لب، مصرف اکسیژن را قطع کرده و به پزشک اطلاع دهید
- کپسول ها همیشه باید به شکل عمودی نگه داشته شوند و موقع حمل نمونه های بیمارستانی حتما از ترالی کمک بگیرید و آنها را روی زمین غلت ندهید
- هر زمان که نیاز به کپسول نیست کلاهک محافظ را بر روی آن قرار دهید و شیر آن را ببندید
- به منظور جریان پیدا کردن بهتر هوا درب اتاق باز باشد
- موقع استفاده استفاده به هیچ وجه سیگار نکشید
کپسول و دستگاه های اکسیژن ساز مزایا و معایب خاص خود را دارند
دستگاه اکسیژن ساز بخریم یا کپسول های اکسیژن
بسیاری از افراد سؤال می پرسند که کپسول اکسیژن یا اکسیژن ساز؟ کدام یک را بخریم و مناسبتر هستند؟ برای پاسخ به این سؤال بهتر است که مقاله ای دستگاه اکسیژن ساز را مطالعه نمایید. اما به طور کلی دستگاه اکسیژن ساز عملکرد دائمی دارند چون از هوای اطراف برای ساخت اکسیژن استفاده می کنند. از طرفی خطر انفجار هم ندارند.
اما از طرفی هم عملکرد کپسول های اکسیژن وابسته به جریان برق یا باتری نیست و نیازی هم به تنظیم کردن ندارند. اگر هزینه اولیه خرید برای شما مهمتر است و نیاز دائمی ندارید، سیلندرها گزینه بهتری هستند در غیر این صورت هزینه بیشتر ابتدایی دستگاه های اکسیژن ساز در دراز مدت مقرون به صرفه تر خواهد بود.
به همین دلیل دقیقا نمی توان گفت که کدام یک بهتر هستند و همه چیز بستگی به نیاز شما به استفاده از اکسیژن و همچنین بودجه شما خواهد داشت.
در صورتی که برای خرید کپسول های اکسیژن، نحوه استفاده و تهیه آنها نیاز به کمک و راهنمایی داشتید حتما از کارشناسان ما سؤال کنید و از مشاوره رایگان بهره مند شوید!